Jóhan gongur fyri fyrstu ferð – Henrik gongur fyri 37. ferð

Hjá mongum man ein tann størsta hátíðarløtan á ólavsøku vera, tá tingfólk, landsstýrisfólk, prestar og embætisfólk fara í skrúðgongu til guds­ tænastu í Havnar kirkju og løtan eftir gudstænastuna, tá tey ganga niðan aftur í Løgtingi, har tey uttan fyri Løgtingið lýða á sangin hjá ólavsøkukórinum.

Í ólavsøkuskrúðgonguni hesaferð er tað ein persón­ ur, sum gongur skrúðgongu fyri fyrstu ferð. Tað er Jó­han Christiansen, lands­stýrismaður fyri Tjóðveldi í fiskivinnu­ og samferðsl­umálum.

Hann varð tilnevndur landsstýrismaður 10. mars, eftir at Dennis Holm varð noyddur at leggja frá sær sum landsstýrismaður. Tað gjørdi hann eftir at lands­stýrismálanevndin kom við eini niðurstøðu um, at Dennis Holm ikki hevði heimild fyri at broyta kunn­gerðina um svartkjafta­ kvotu.

– Ta niðurstøðuna taki eg til eftirtektar. Fyri at tryggja politiskan arbeiðs­frið eru vit komnir ásamt um, at best er at landsstýr­ismaðurin leggur frá sær, segði Aksel V. Johannesen, løgmaður.

Tjóðveldi gjørdi stórar broytingar

Tað var fyrrverandi lands­stýrismaðurin í fiskivinnu­málum, Árni Skaale úr Fólkaflokkinum, sum kærdi Dennis Holm fyri landsstýr­ismálanevndini.

Hetta málið kom eisini í kjalarvørrinum av misálitis­uppskotinum hjá andstøðu­flokkunum á Ingilín Strøm, sum tey bæði tjóðveldis­ tingfólkini Liljan Weihe og Erling Eidesgaard, søgdu seg taka undir við. Tí noyddist Ingilín Didriksen Strøm at leggja frá sær. Tí lá tað í kortinum, at Dennis Holm eisini fór at verða feldur, um andstøðan eisini reisti mis­álitisuppskot á hann.

Tjóðveldi gjørdi eina størri broyting í lands­stýrinum við tað, at Høgni Hoydal eisini fór frá sum landsstýrismaður. Tað var eitt beinleiðis úrslit av leiðsluskiftinum í Tjóðveldi, tá Høgni Hoydal gjørdi av at leggja frá sær, og flokstingið valdi Sirið Stenberg til forkvinnu.

Tí vórðu bæði Jóhan Christiansen og Eirikur í Jákupsstovu, tilnevndir landsstýrismenn, í ávika­ vist fiskinnu­ og samferðsl­umálum og í menta­- og al­mannamálum.

Broytingin frá teimum báðum undanfarnu skrúð­gongunum hjá hesi sam­gonguni er soleiðis, at Erling Eidesgaard ikki er við hesa­ ferð, tí hann er ikki løgtings­maður longur, og at nýggjur

maður í skrúðgonguni Jó­han Christiansen, lands­stýrismaður.

Hetta er triðja skrúð­ gongan hjá sitandi sam­gongu – og tí er tað byrjanin til seinasta heila tingárið hjá samgonguni.

Nýggja tingárið byrjar

Tað er við lóg ásett, hvat skal ganga fyri seg í Løgtinginum ólavsøkumorgun.

Í stýrisskipanini er ás­ett, at Løgtingið fer undir nýggja tingárið ólavsøku­ dag klokkan 13, tá ting­ fundur verður settur, og tá løgmaður heldur ólavsøku­ røðu.

Í stýrisskipanarlógini er eisini ásett, at løgtingsfólk, landsstýrisfólk og embæt­isfólk ganga í skrúðgongu úr tinginum í dómkirkjuna, Havnar kirkju, har guds­tænasta verður hildin. Og eftir gudstænastuna verður gingið aftur í Løgtingið.

Sambært stýrisskipanar­ lógini skal løgmaður í ólav­søkurøðuni greiða frá støðu landsins og tí, ið landsstýrið hevur í ætlan at fremja. Við støði í røðu løgmans tekur tingið innan seks yrkadagar støðu landins til umrøðu.

Tað verður gjørt á øðrum tingfundi í tingárinum, sum vanliga verður hildin beint eftir ólavsøku, tá skráin er hendan:

»Aðalorðaskifti sambært § 51, stk. 4 í tingskipanini um FG­001/2025: Frágreiðing løgmans á ólavsøku 2024«.

Í stýrisskipanarlógini verður sagt, at løgtingsfor­kvinnan ger av, hvørji em­ bætisfólk eru við í skrúð­ gonguni, og hvussu gongan er skipað.

Seinastu nógvu árini hevur skrúðgongan ver­ið skipað í trimum røðum. Fremst ganga løgtingsfor­kvinnan í miðjuni, høgru­ megin hana gongur løgmað­ur og vinstru megin gongur biskupur.

Eftir løgtingsforkvinn­una ganga tey trý næstfor­fólkini og síðani tingfólk í røð, sum er gjørd út frá hesum reglum:

1. Árið, tingfólk fyrst ferð varð valt.

2. Starvstíð hjá tingfólki.

3. Aldur hjá tingfólki

Tann elsti tingmaðurin er Henrik Old. Hann var fyrstu ferð valdur á ting í 1984 og gekk fyrstu skrúðgongu í 1985. Hann er eisini tað tingfólkið, sum hevur sitið longst í starvi – og er tann, ið lýkur øll tey trý krøvini í reglunum omanfyri.

Á løgtingsvalinum í 2004 varð Henrik Old ikki aftur­valdur. Hann var tríggjar at­kvøður ov stuttur, tá Sverri Midjord á Tvøroyri fekk 295 atkøvður, meðan Henrik Old í Vági fekk 292 atkvøður í Suðuroyar valdømi. Jóann­es Eidesgaard var fyrstvald­ur hjá Javnaðarflokkinum í Suðuroy við 403 atkvøðum. Men Henrik Old kom kort­ini á ting fyri Jóannes Eid­esgaard, sum varð valdur til løgmann. Henrik Old sat tí á tingi til valið í 2008, tá hann ikki stillaði uppaftur.

Men á løgtingsvalinum í 2011 vendi hann aftur og stillaði uppaftur og er aft­urvaldur á øllum valunum síðani, í 2015, 2019 og 2022. So hetta er 41. ári hjá Henriki Old í politikki – burtursæð frá steðginum hann hevði frá 2008 til 2011.

Í føroyskum búna

Niðan aftur úr kirkjuni gongur løgmaður vinstru­megin og biskupur høgru­ megin løgtingsforkvinnuna.

Í brævi til løgtingsfólk, har hon boðar til tings á ólavsøku, vísir løgtingsfor­kvinnan til álit um skrúð­gonguna, tá ið hon biður tingfólk og onnur um at vera hampuliga ílatin.

Tey, sum hava møguleika til tess, verða biðin um at vera í føroyskum búna, sig­ur løgtingsforkvinnan.

Síðani seinastu ólavsøku er bara tann broytingin, sum nevnd er omanfyri, at Jóhan Christiansen er við fyri fyrstu ferð, meðan Erl­ing Eidesgaard ikki er við.

Fyrstur í røðini aftan fyri biskup er dómprósturin, og næstur honum er presturin, sum prædikar á ólavsøku. Í ár verður tað Jóannes Purkhús, prestur á Viðar­eiði, sum fer at prædika, og hann verður fremstur í røð­ini aftan fyri Jógvan Fríðr­iksson og Una Næs.

Prestarnir ganga eisini í røðini eftir, hvussu leingi teir hava verið í embæti. Prestar, sum eru farnir úr embæti ganga eisini í skrúðgonguni, men teir ganga aftan fyri teir, sum eru í embæti.

Ólavsøkublaðið hjá Sosialinum kann lesast her